Τι ισχύει με την εγγύηση των καταθέσεων

Της Έφης Καραγεώργου

Απολύτως εγγυημένες είναι οι καταθέσεις στις τράπεζες από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ), που δημιουργήθηκε ακριβώς για αυτόν το λόγο και οι πόροι του προέρχονται από την Τράπεζα της Ελλάδας καθώς και τις τράπεζες που μετέχουν στο ΤΕΚΕ.

Η αποζημίωση του καταθέτη, σε περίπτωση που «καταρρεύσει» κάποια τράπεζα ανέρχεται κατ΄ ανώτατο όριο σε εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ 2(α) του ν. 3746/2009 (ΦΕΚ 27 Α΄ 16/02/2009).

Μάλιστα με την Οδηγία 2009/14/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου το όριο αυτό έχει καταστεί υποχρεωτικό μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2010 για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στις περιπτώσεις λογαριασμών που έχουν ανοιχθεί στο όνομα δύο ή περισσοτέρων προσώπων -κοινός λογαριασμός-, το τμήμα που αναλογεί σε κάθε καταθέτη του κοινού λογαριασμού θεωρείται ως χωριστή κατάθεση του κάθε δικαιούχου του λογαριασμού και, συνυπολογιζομένων και των λοιπών καταθέσεών του, καλύπτεται μέχρι το όριο των 100.000 ευρώ. Οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται στους δικαιούχους δεν υπόκεινται σε κανενός είδους φόρο, τέλος ή εισφορά.

Αντίστοιχα το όριο κάλυψης των πελατών των τραπεζών για παρεχόμενες σ΄ αυτούς επενδυτικές υπηρεσίες είναι 30.000 ευρώ, σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ.1α του ν.3746/2009 (ΦΕΚ 27 Α’ 16/2/2009).

Το σύνολο των διαθέσιμων και άμεσα ρευστοποιήσιμων κεφαλαίων του ΤΕΚΕ στο τέλος του 2010 ήταν 1,4015 δισ. ευρώ, ενώ το σύνολο των συσσωρευμένων πόρων που διαχειρίζεται το ΤΕΚΕ 2,970 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με το νόμο 3746 του 2009 στο ΤΕΚΕ, στο Σκέλος Κάλυψης Καταθέσεων και στο Σκέλος Κάλυψης Επενδύσεων συμμετέχουν υποχρεωτικά όλα τα πιστωτικά ιδρύματα που έχουν λάβει άδεια λειτουργίας στην Ελλάδα, εκτός από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.

Ειδικότερα στο Σκέλος Κάλυψης Καταθέσεων, του ΤΕΚΕ συμμετέχουν 39 πιστωτικά ιδρύματα, από τα οποία 18 είναι ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα, 16 είναι συνεταιριστικές τράπεζες και 5 είναι υποκαταστήματα πιστωτικών ιδρυμάτων με καταστατική έδρα σε χώρα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σύμφωνα με το νόμο πιστωτικά ιδρύματα που δεν συμμετέχουν στο Σκέλος Κάλυψης Καταθέσεων του ΤΕΚΕ, δεν μπορούν να αποδέχονται καταθέσεις.

Υποχρεωτικά συμμετέχουν επίσης τα λειτουργούντα στην Ελλάδα υποκαταστήματα πιστωτικών ιδρυμάτων η καταστατική έδρα των οποίων βρίσκεται σε τρίτη, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, χώρα, εφόσον στη χώρα αυτή δεν υπάρχει ισοδύναμο σύστημα εγγύησης καταθέσεων ή/και επενδυτικών υπηρεσιών.

Δεν συμμετέχουν υποκαταστήματα πιστωτικών ιδρυμάτων που η έδρα τους βρίσκεται σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιατί καλύπτονται από το αντίστοιχο σύστημα εγγύησης καταθέσεων της χώρας αυτής.

Το ΤΕΚΕ χρηματοδοτείται από πόρους που περιλαμβάνουν το ιδρυτικό κεφάλαιο, τις αρχικές και τις ετήσιες τακτικές εισφορές των πιστωτικών ιδρυμάτων που συμμετέχουν στο Ταμείο καθώς και από έκτακτους πόρους που προέρχονται από δωρεές, ρευστοποίηση απαιτήσεων του ΤΕΚΕ, συμπληρωματικές εισφορές και δάνεια.

Το ιδρυτικό κεφάλαιο του ΤΕΚΕ ανέρχεται στο ποσό των 8,8 εκατ. ευρώ, καλύφθηκε δε κατά το 60% από την
Τράπεζα της Ελλάδος και κατά το 40% από την Ελληνική Ένωση Τραπεζών. Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί περιουσία του ΤΕΚΕ, δεν μεταβάλλεται με την είσοδο νέων μελών και δεν προβλέπεται η επιστροφή του στα πιστωτικά ιδρύματα.

Τα εισερχόμενα, μετά την έναρξη λειτουργίας του ΤΕΚΕ, πιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται να καταβάλλουν αρχική εισφορά, η οποία είναι ίση με το ποσό που προκύπτει από το γινόμενο του ύψους των συσσωρευμένων πόρων του ΤΕΚΕ επί το λόγο των ιδίων κεφαλαίων τους προς το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων των πιστωτικών ιδρυμάτων που συμμετέχουν ήδη στο ΤΕΚΕ.

Τα συμμετέχοντα πιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται να καταβάλλουν ετήσιες τακτικές εισφορές για κάθε ημερολογιακό έτος. Αυτές υπολογίζονται επί του μέσου υπολοίπου των συνολικών καταθέσεών τους σε ευρώ και συνάλλαγμα του Ιουνίου κάθε έτους, που αποτελούν τη βάση υπολογισμού. Σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου, ο υπολογισμός γίνεται με βάση κλίμακα, η οποία αναπροσαρμόζεται κάθε χρόνο.

Ας σημειωθεί ότι σε περίπτωση που τα διαθέσιμα κεφάλαια του ΤΕΚΕ που προέρχονται από τακτικούς πόρους δεν επαρκούν για την καταβολή αποζημιώσεων στους καταθέτες ιδρύματος που τελεί σε αδυναμία να τους επιστρέψει τις καταθέσεις τους, τα πιστωτικά ιδρύματα που συμμετέχουν στο ΤΕΚΕ υποχρεούνται να καταβάλουν συμπληρωματική εισφορά, το ύψος της οποίας καθορίζεται με απόφαση του Δ.Σ. Η συμπληρωματική εισφορά πάντως δεν μπορεί να υπερβεί το τριπλάσιο της ετήσιας τακτικής εισφοράς. Το ποσό της συμπληρωματικής εισφοράς θα συμψηφίζεται με τις τακτικές εισφορές των πιστωτικών ιδρυμάτων των επόμενων ετών.

Πως καταβάλλονται οι αποζημιώσεις:

Όταν το ΤΕΚΕ ενημερωθεί για την απόφαση είτε της Τράπεζας της Ελλάδος είτε των αρμόδιων δικαστικών αρχών, προβαίνει στις ακόλουθες ενέργειες:

Καταρτίζει κατάλογο καταθετών, οι οποίοι δικαιούνται αποζημίωση με βάση τα στοιχεία που του υποβάλλονται από το πιστωτικό ίδρυμα. Ενημερώνει τους καταθέτες, μέσω του ημερήσιου τύπου σχετικά με το δικαίωμά τους για αποζημίωση.

Καταβάλλει τις σχετικές αποζημιώσεις που αφορούν μη διαθέσιμες καταθέσεις, χωρίς καταβολή τόκου για το διάστημα μέχρι την καταβολή της αποζημίωσης. Οι αποζημιώσεις απαλλάσσονται από κάθε είδους φόρο-τέλος.
Σε περίπτωση καταβολής αποζημίωσης σε καταθέ­τες, χρησιμοποιε­ίται αρχικά, μέχρι την εξάντληση της, η ατομική μερίδα του συμμετέχοντος πιστωτικού ιδρύματος στο Πρόσθε­το Κεφάλαιο Κάλυψης Καταθέσεων. Στη συνέχεια θα διατίθενται ποσά ίσα με ποσοστό τουλάχιστον 5% του Ενεργητικού του Σκέλους Κάλυψης Καταθέσεων του ΤΕΚΕ, όπως αυτό προέκυψε την ημέρα του τελευταίου εγκριθέντος ισολο­γισμού του. Στο τέλος, για το υπόλοιπο ποσό θα γίνεται χρήση των κεφαλαίων του Πρόσθετου Κεφαλαίου Κάλυψης Καταθέσεων.

Αποζημιώνει τους καταθέτες εντός είκοσι εργάσιμων ημερών από την ημέρα κατά την οποία οι καταθέσεις κατέστησαν μη διαθέσιμες και τους επενδυτές-πελάτες το αργότερο μετά από τρεις μήνες από την αποστολή από το ΤΕΚΕ στην Τράπεζα της Ελλάδος του πρακτικού των δικαιούχων αποζημίωσης. Για την καταβολή αποζημιώσεων σε καταθέτες, η παράταση της προθεσμίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τις δέκα εργάσιμες ημέρες, ενώ για την καταβολή αποζημιώσεων σε επενδυτές πελάτες τους τρεις μήνες.

Ποιοι αποζημιώνονται και ποιοι όχι

Οι καταθέσεις σε ξένα νομίσματα (πχ δολάρια ΗΠΑ) καλύπτονται από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων. Το όριο της αποζημίωσης των 100.000 ευρώ ισχύει ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα, ανεξάρτητα από το νόμισμα ή τη χώρα λειτουργίας του υποκαταστήματος του πιστωτικού ιδρύματος στο οποίο τηρείται η κατάθεση (άρθρο 9, παρ. 2.β, ν. 3746/2009 - ΦΕΚ 27 Α’ 16-2-2009)

Τα υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών δεν συμμετέχουν στο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων της Ελλάδος διότι προέρχονται από χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συμμετέχουν υποχρεωτικά στο Σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων της Κύπρου.

Τα υποκαταστήματα γαλλικών, βρετανικών, γερμανικών κλπ. τραπεζών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν συμμετέχουν στο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ) της Ελλάδος αλλά συμμετέχουν υποχρεωτικά στα Συστήματα Εγγύησης Καταθέσεων της έδρας τους.

Οι ανήλικοι συνδικαιούχοι μιας κατάθεσης, δεν διαφοροποιούνται, ως καταθέτες για τα δικαιώματα από την προστασία των καταθέσεών τους. Τα δικαιώματα όμως αυτά τα ασκούν οι έχοντες την γονική μέριμνα.

Οι προθεσμιακές καταθέσεις καλύπτονται από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, όπως και οι καταθέσεις Ταμιευτηρίου και οι καταθέσεις Όψεως.

Τα ομόλογα εξαιρούνται από το σκέλος αποζημίωσης καταθετών αλλά αποζημιώνονται από το επενδυτικό σκέλος του φορέα καθώς σύμφωνα με την Οδηγία 2004/39ΕΚ MiFID που αφορά τους κανόνες παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, αποτελούν αντικείμενο επενδυτικών υπηρεσιών.

Τα repos εξαιρούνται από την έννοια των καταθέσεων. Ωστόσο, οι απορρέουσες από τα repos απαιτήσεις, καλύπτονται από το σύστημα αποζημίωσης επενδυτών του ΤΕΚΕ. (άρθρο 9, παρ.1 ν. 3746/2009 - ΦΕΚ 27 Α’ 16-2-2009).

Τα Αμοιβαία Κεφάλαια δεν καλύπτονται από το Σκέλος Κάλυψης Καταθέσεων του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων. Επίσης τα επενδυτικά προϊόντα των τραπεζών όπως συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά προγράμματα, swaps δεν καλύπτονται αφού δεν αποτελούν καταθέσεις.

Στο ερώτημα αν είναι εγγυημένες οι καταθέσεις σε υποκατάστημα ελληνικού πιστωτικού ιδρύματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (π.χ. Πολωνία, Ρουμανία, Βουλγαρία), η απάντηση είναι ΝΑΙ καθώς ισχύει το όριο της αποζημίωσης των 100.000 ισχύει ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα. Το ίδιο ισχύει και για εκείνους που έχουν κατάθεση σε υποκατάστημα ελληνικού πιστωτικού ιδρύματος σε χώρα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (π.χ. Αίγυπτος Αλβανία, Σερβία).

www.capital.gr