Τα μέτρα Σκλιά για τον Μαλιακό

Κατά την ομιλία του στην Ημερίδα για το Μαλιακό κόλπο που διοργανώθηκε στη Λαμία τη Δευτέρα 27 Απριλίου 2009 ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας κ. Παντελής Σκλιάς προέβη στην ανακοίνωση της ακόλουθης δέσμης μέτρων για την προστασία και τον έλεγχο του Μαλιακού κόλπου και του Σπερχειού ποταμού:

Για να είναι δυνατή στο μέλλον η έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση παρόμοιων φαινομένων, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η λήψη άμεσων και συγκεκριμένων μέτρων για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος του Μαλιακού κόλπου και της ευρύτερης περιοχής του Σπερχειού ποταμού. Αυτό θα επιτευχθεί με μια συνεχή και συστηματική ερευνητική προσπάθεια από κέντρα όπως το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., το οποίο και κλήθηκε να διερευνήσει τα αίτια του θανάτου των ψαριών στο Μαλιακό, στα πλαίσια εθνικών και Κοινοτικών προγραμμάτων, από τα οποία θα αντληθούν και οι απαραίτητοι πόροι. Σε αυτό το πλαίσιο δρομολογήθηκε η υλοποίηση μιας δέσμης συγκεκριμένων μέτρων. Ειδικότερα:

1. Η καταγραφή όλων των πηγών επιβάρυνσης και ρύπανσης της περιοχής του Μαλιακού κόλπου και της κοιλάδας του Σπερχειού με τελικό σκοπό τη μείωση των ανθρωπογενών επιδράσεων στο θαλάσσιο οικοσύστημα της περιοχής. Με τη συνεργασία υπηρεσιών που διαθέτουν το κατάλληλο προσωπικό η εξωτερικούς συνεργάτες, μπορεί να δημιουργηθεί στην αρχή ένα αρχείο (π.χ. ηλεκτρονικό) με καταγεγραμμένα τα χαρακτηριστικά των πηγών επιβάρυνσης (δυναμικότητα, τοπογραφία, χρόνος λειτουργίας, κ.α.) και στη συνέχεια να παρακολουθούνται συνεχώς όλες οι μεταβολές τους.
Όσες από τις δραστηριότητες λειτουργούν παράνομα και ρυπαίνουν άμεσα θα υφίστανται τις προβλεπόμενες από την νομοθεσία κυρώσεις. Όλες οι δραστηριότητες τίθενται σε ένα συγκεκριμένο χωροταξικό πλαίσιο με σχέδιο διαχείρισης των αποβλήτων τους, όπως άλλωστε προβλέπεται και από την Κοινοτική νομοθεσία.

2. Η συνεχής παρακολούθηση (monitoring) των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων που θα επιλεγούν και θα αποτελέσουν «δείκτες» επιβάρυνσης του θαλάσσιου συστήματος του Μαλιακού. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας μπορούν να εκπαιδευτούν και υπάλληλοι της Περιφέρειας και της Ν.Α., ώστε να είναι σε θέση με τη βοήθεια του κατάλληλου εξοπλισμού, αφ’ ενός να παρακολουθούν μακροσκοπικά τη ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος και τις μεταβολές του, αφ’ ετέρου να είναι σε θέση να λαμβάνουν δείγματα νερού και οργανισμών και να τα στέλνουν για ανάλυση σε εξειδικευμένα ερευνητικά κέντρα.

3. Η παρακολούθηση των ιχθυοαποθεμάτων στο Μαλιακό κόλπο και στο Β. Ευβοϊκό. Ανάλογα προγράμματα έχουν εκπονηθεί από τα προαναφερόμενα ερευνητικά κέντρα σε άλλες θαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας. Η μελέτη των ιχθυοπληθυσμών πρέπει να είναι συνεχής και σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να αναπτυχθεί συνεργασία με τους επαγγελματίες αλιείς της περιοχής, αφού τους χορηγηθεί ο απαραίτητος εξοπλισμός και τεθεί σαφές πλαίσιο εργασιών. Άλλωστε η προστασία των ιχθυοαποθεμάτων στο Μαλιακό τους αφορά σε μεγάλο βαθμό.

4. Η Δορυφορική παρακολούθηση του Μαλιακού κόλπου. Με τον τρόπο αυτό θα παρακολουθούνται οι μεταβολές στις συνθήκες (π.χ. θερμοκρασία, πυκνότητα) του θαλασσινού νερού και η εξάπλωση των φερτών υλών από το Σπερχειό ποταμό. Μπορούν έτσι να διαγνωστούν έγκαιρα οι συνθήκες που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη πλαγκτονικών οργανισμών, οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν φαινόμενα θανάτου ψαριών ή και ευτροφισμού. Σε παγκόσμια κλίμακα η ανάπτυξη φυτοπλαγκτονικών οργανισμών, που μπορεί να προκαλέσουν φαινόμενα ευτροφισμού ή και να έχουν τοξικές επιδράσεις παρακολουθείται και δορυφορικά. Αν δεχθούμε σαν δεδομένο τη συνεχή αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου, τότε η πιθανότητα εμφάνισης φαινομένων μεγάλης ανάπτυξης φυτοπλαγκτονικών οργανισμών στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι σημαντική. Αυτό αφορά και το Μαλιακό κόλπο που αποτελεί ένα ημίκλειστο και αβαθές περιβάλλον.

5. Η δημιουργία μόνιμου κέντρου εποπτείας και παρακολούθησης του Μαλιακού κόλπου και της κοιλάδας το Σπερχειού με κατάλληλη στελέχωση και εξοπλισμό, ώστε σε συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα να συγκεντρώνει σε συνεχή βάση δεδομένα από το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, να τα ταξινομεί (δημιουργία βάσης δεδομένων), να τα αξιολογεί και σε κάθε περίπτωση να μπορεί να κινητοποιεί τους αρμόδιους φορείς για πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον και λήψη μέτρων. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να αναπτυχθεί ένα δίκτυο τηλεπισκόπισης που θα περιλαμβάνει σταθερούς σταθμούς μέτρησης παραμέτρων ποιότητας νερού σε επιλεγμένα από το πιο πάνω αναφερόμενο πρόγραμμα παρακολούθησης σημεία του Μαλιακού και του Σπερχειού και κέντρο συλλογής και αξιολόγησης δεδομένων με έδρα την Περιφέρεια. Οι μονάδες υδατοκαλλιέργειας που λειτουργούν στην περιοχή μπορεί να ενταχθούν στο δίκτυο σταθμών μέτρησης παραμέτρων ποιότητας του θαλασσινού νερού.

Η παραπάνω δέσμη πρωτοβουλιών πρόκειται άμεσα να χρηματοδοτηθεί από ειδικό πρόγραμμα της Κοινωνίας της Πληροφορίας. Η σχετική πρόταση βρίσκεται ήδη στο στάδιο της προετοιμασίας και θα υποβληθεί σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Παράλληλα:
- 1,5 εκατ. Ευρώ έχουν ήδη εγκριθεί από το ίδιο πρόγραμμα για την ηλεκτρονική διαχείριση των υδάτινων πόρων βάζοντας τέλος στην άναρχη εκμετάλλευση του υδροφόρου ορίζοντα από γεωτρήσεις
-1,5 εκατ. Ευρώ έχουν ήδη εγκριθεί για την ανάπτυξη ηλεκτρονικού δορυφορικού συστήματος έγκαιρης ενημέρωσης και εντοπισμού πυρκαγιάς.

Και τα δύο αυτά συστήματα αναμένουμε να είναι σε εφαρμογή μέχρι το τέλος του 2009. Επίσης, σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση συνεχίζουμε τον διάλογο που ήδη ξεκινήσαμε αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου με τους Δήμους της κοιλάδας του Σπερχειού με σκοπό την ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών διαχείρισης των λυμάτων με χρηματοδότηση από το Ε.Σ.Π.Α., μέσα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ή το Περιφερειακό Πρόγραμμα.

Η ανάπτυξη διαλόγου με τους φορείς, τους πολίτες και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, επίσης, συνετέλεσαν στην ανάπτυξη ενός κλίματος εμπιστοσύνης και κοινής δράσης. Ενώσαμε δυνάμεις με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, την επιστημονική κοινότητα, τους κοινωνικούς φορείς, τους βουλευτές και τη κυβέρνηση. Σκοπός μας είναι το όφελος του πολίτη. Σύντομα θα βρούμε εκείνους τους τρόπους για να δρομολογήσουμε την καταβολή αποζημιώσεων σε εκείνους τους επαγγελματίες που έχουν υποστεί τη ζημία από αυτό το έκτακτο γεγονός.